Bir nehir düşünelim ki; bazen debisi oldukça yüksek, bazense düşük… Bazen öyle bir coşar ki üstünde hiçbir şey koymaz. Bazen de kendisini bile götüremeyecek kadar güçsüz olur… Bir yağmur yağar veya bir fırtına kopar, nehir alabildiğince hızlanır. Ki bazen bir yaprak dahi düşmez, nehir neredeyse akmaz hale gelir. Nehre bu gücü veren ya da onu güçsüz kılan, aynı zamanda nehri var eden doğadan başkası değildir. Tarih de tıpkı bir nehir gibi akar. Bazen zelzeleler olur, tüm zamanlar ve mekânlar iç içe geçer, yıkılır. Bazen de öyle tıkanır ki bir kısır döngü döner durur. Tarihte, bu kısır döngüyü bozmak için nesnel koşulların uygunluğu kadar, o koşulları uygun kılacak ve kullanacak özne…